Документи: Со таг Правосудство

Овој извештај од следењето на Стратегијата го следи планот за мониторинг на спроведувањето и евалуација на резултатите од Стратегијата за реформа на правосудниот сектор 2017-2022 година, што содржи индикатори ориентирани кон граѓаните и нивната интеракција со правосудството, за стратешките цели, насоки, мерки и активности од Стратегијата. Показателите ги мерат резултатите од Стратегијата за реформа на правосудниот сектор 2017-2022 низ призмата на човековите права и ефектите врз граѓаните, наспроти целокупното работење на секторот.

По напорите во отежнати услови и доста краток период да се донесе Стратегијата за реформа на правосудниот сектор 2017–2022 година, кои се резултатите кои се исполнија согласно истата, а каде се недоследностите во нејзината имплементација? Кои се пропустите, научените лекции и клучните предизвици кои треба да се земат предвид при подготовка на нова стратегија за реформа на правосудниот сектор? Прочитајте го краткиот документ изработен од страна на претседателката на работната група која ја изработи Стратегијата за реформа на правосудниот сектор 2017–2022 година.

Изборот на судии со интегритет, кредибилитет и знаење е првиот предуслов за каква било реформа во судството, без вакво нешто нема квалитет во судството и сè друго што ќе биде предложено е без значење. Но, факт е дека има голем број судии кои посветено ја работат својата работа и во целиот овој период одолеваат на разните влијанија и обиди да бидат дискредитирани. Спроведувањето на секоја реформа е тежок процес што бара многу работа, посветеност, но нам не само што ни е неопходен туку е и единствен услов навистина да станеме држава каква што посакуваме сите. Не помалку важно е да се напомене дека реформата мора да се спроведе истовремено во сферата на персоналните решенија, материјално-техничката опременост, процесните закони, материјалните закони, затоа што секое поинакво пристапување кон реформата нема да биде реформа.

Судските одлуки треба да се изготвуваат на достапен, едноставен и јасен јазик, тие мораат да бидат аргументирани, јавно објавени во разумен рок и засновани врз праведна и јавна расправа. Согласно практиката на ЕСЧП, образложенијата мораат да содржат аргументација во однос на решавачките и клучните тврдења, аспекти и наводи што биле пресудни за донесување одлука во определен правец. Целта на оваа анализа, е да придонесе кон унапредување на квалитетот на судските одлуки во делот на кривичното право, на самата постапка, како и да придонесе кон унапредување на воедначеноста на одлуките со цел да се одговори на очекувањето на граѓаните за правото на фер и правично судење и пристапот до правда.

Уставните судови се посебни уставни органи кои како своја надлежност ја имаат контролата над уставноста, а некаде и на законитоста. Како резултат на оваа нивна значајна улога во политичките системи на државите тие претставуваат клучен елемент на конституционализам кој претставува противтежа (ограничување) на парламентарната супрематија и извршната власт во процесот на остварувањето на државната власт и за воспоставување систем на “уставна демократија“ заснован на супрематија на Уставот. Во оваа смисла, една од основните функции на уставните судови е да го обезбедат важењето на темелниот принцип на поделбата на власта на законодавна, извршна и судска во едно демократско општество, односно да ги контролираат и да ги држат носителите на овие власти во границите на нивните уставни прерогативи, заради остварување и развој на демократското општество засновано на владеење на правото и човековите права.

Судските одлуки е потребно да бидат јасни и концизни, но и покрај тоа, во одредени индивидуални одлуки на судовите на национално ниво се утврдени обемни параграфи кои би требало да обработуваат различни сегменти од фактичката состојба, а кои се тешки за следење од страна на граѓаните/граѓанките. Квалитетот на правдата е постојана и долгогодишна заложба на меѓународните тела и механизми предвидена со конвенциите, резолуциите и препораките донесени под нивно покровителство, а во насока на олеснување на пристапот до правда, подобрување и поедноставување на постапките, намалување на обемот на работа на судовите и рефокусирање на работата на судиите за чисто судски активности.

Анализата на квалитетот на судските одлуки од областа на прекршочната постапка изработена од страна на д-р Маријана Лончар Велкова, опфаќа 60 анонимизирани одлуки од четири апелациски подрачја донесени во периодот од 2017 до 2020 година, каде една од страните во постапката претставува физичко лице. Секоја од одлуките се анализираше одделно, само врз основа на квалитативни индикатори утврдени во посебно изработената Методологија за анализа на квалитетот и воедначеноста на судските одлуки, без квантифицирање на добиените резултати врз основа на квантитативните индикатори согласно Методологијата.

Овој извештај се заснова на планот за мониторинг на спроведувањето и евалуација на резултатите од Стратегијата за реформа на правосудниот сектор 2017-2022 година, што содржи индикатори ориентирани кон граѓаните и нивната интеракција со правосудството, за стратешките цели, насоки, мерки и активности од Стратегијата. Показателите ги мерат резултатите низ призмата на човековите права и ефектите врз граѓаните, наспроти целокупното работење на секторот. Во овој извештај се опфатени следните стратешки цели на Стратегијата: квалитет, ефикасност, транспарентност, стратешко планирање и креирање политики, правосудни институции, казнено-правна област, прекршочно-правна област и граѓанско-правна област. Притоа, индикаторите не ги опфаќаат следните стратешки цели на Стратегијата: независност и непристрасност, одговорност, пристап до правда (со исклучок на нотаријат, извршување и медијација), Судски совет, Совет на обвинители, управно-правна област.

Овој краток документ за јавна политика, се темели на ставовите изнесени на дијалогот за јавни политики, кој се одржа на 11 декември 2019 година во Хотел Арка во Скопје, во рамки на проектот ,,Партнерство Јустиција: Враќање на довербата на граѓаните’’, кој го спроведува Институтот за европска политика и Асоцијацијата ЗЕНИТ, а е финансиран од Европската Унија преку Секторот за централно финансирање и склучување договори и кофинансиран од Владата на Република Северна Македонија. Проектот има за цел да придонесе за враќање на довербата на граѓаните во македонскиот правосуден сектор, преку значително вклучување на граѓанското општество во суштински реформи. Крајни корисници на овој проект се институциите во областа на правосудството. Дијалогот се состоеше од две сесии во кои учествуваа околу 60 претставници од министерството за правда, Судскиот совет, Советот на јавни обвинители, судии, јавни обвинители, експерти во областа, претставници од граѓанскиот сектор и од дипломатските претставн

Оваа анализа има цел да придонесе за унапредување на состојбите и имплементација на европските стандарди во делот на судството, имајќи го предвид националниот контекст.